امروزه با توجه به افزایش ساختمان سازی‌ها، استفاده از آسانسور در ساختمان‌های مسکونی، تجاری و پزشکی و غیره به مراتب خیلی بیشتر شده است. از طرفی حوادث مربوط به آسانسور نیز افزایش داشته است. بنابراین داشتن استاندارد آسانسور از نیازهای بدیهی است. در ادامه ما به بررسی شرایط و نکات مربوط به این موضوع خواهیم پرداخت.
منظور از استاندارد آسانسور چیست؟!
ابتدا لازم است بدانیم منظور از استاندارد آسانسور چیست. سپس به بررسی شرایط و نکات مربوط به آن خواهیم پرداخت.
طیق گفته ویکی پدیا آسانسور یک وسیله حمل و نقل است. که برای بالا و پایین بردن افراد به صورت عمودی استفاده می‌شود. این وسیله حمل و نقل هشتاد سال است که در کشور ما استفاده می‌شود. و استفاده از این وسیله حمل و نقل روز به روز در حال افزایش است. همچنین امروزه این وسیله حمل و نقل از مهم‌ترین وسایل در هر ساختمان به شمار می‌رود. شما می‌توانید تاریخچه، انواع و هر چیزی که درباره آسانسور می‌خواهید را در مقاله دیگر ما بخوانید.
از طرفی این وسیله حمل و نقل با جان مردم درگیر است. بنابراین باید اصول و قواعد در استفاده، و استانداردها در ساخت این وسیله حمل و نقل رعایت شود. برای این منظور هرچه زمان گذشته، این اصول و استانداردها به قوانینی تبدیل شدند. بدون رعایت کردن این قوانین، ساخت و استفاده از آسانسور ممکن نیست.
اما با وجود الزام در رعایت این قوانین و استانداردها باز هم شاهد حوادث و خرابی‌ها هستیم. دلیلش این است که گاهی افراد در زمان نصب و راه اندازی آسانسور قوانین مربوطه را رعایت نمی‌کنند. این کار باعث ایجاد مشکل‌هایی می‌شود. این مشکلات به قطعات آسیب وارد می‌کنند. و در نهایت منجر به بروز حادثه می‌شوند.
آیا استاندارد آسانسور با ایمنی آسانسور متفاوت است؟!
استاندارد با ایمنی کاملا متفاوت است. ممکن است آسانسور شما ایمن باشد اما استاندارد نباشد. یا استاندارد باشد اما ایمن نباشد. بنابراین بهتر است که هم استاندارد و هم ایمنی آسانسور را در نظر بگیرید.
اهمیت و هدف از گرفتن استاندارد آسانسور چیست؟!
اغلب آسانسورهای موجود در کشور ما از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. بنابراین ما شاهد حوادث ناگوار زیادی در این زمینه هستیم. از طرفی آسانسور از جمله وسایل مهم در ساختمان است که برای آسایش حال ساکنین و نه برای به خطر انداخت جان آن‌ها گذاشته شده است. بنابراین این که استانداردها و قوانین وضع شده در این زمینه رعایت شوند اهمیت زیادی دارد.
از طرفی هدف از بررسی استاندارد آسانسور و دادن گواهی آن با این هدف انجام می‌شود که مواردی که مربوط به بروز حوادث هنگام حرکت آسانسور می‌شود بررسی شده تا اگر مشکلی بود رفع شود و حادثه‌ای رخ ندهد.
انواع استاندارد آسانسور
بطور کلی دو دسته استاندارد برای آسانسور داریم. که شامل استاندارد اولیه و ادواری است. در ادامه هر دو را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
استاندارد اولیه
از جمله قوانین جدید، لازم و ضروری این است که باید بعد از پایان ساخت ساختمان و نصب آسانسور، یک کارشناس مربوطه مواردی مانند ایمنی و عملکرد درست آسانسور را بررسی کند. سپس اگر شرایط اخذ گواهی استاندارد اولیه درست بود گواهی صادر می‌شود.
باید توجه داشته باشید که اگر گواهی استاندارد اولیه آسانسور را نداشته باشید نمی‌توانید گواهی پایان کار ساختمان را اخذ کنید. همچنین قبل از اقدام به گرفتن استاندارد اولیه نباید افراد ساکن در ساختمان از آسانسور استفاده کنند.
استاندارد ادواری
پس از دریافت گواهی‌های استاندارد اولیه آسانسور و پایان کار ساختمان، سالی یکبار می‌توان اقدام به گرفتن گواهی مربوط به استاندارد ادواری آسانسور کرد. با گرفتن این گواهی سالی یکبار می‌توان از ایمنی و عملکرد درست آسانسور در طول سال اطمینان حاصل کرد. البته گرفتن این گواهی از نظر قانون ضروری نیست اما از نظر فنی ضروری است.
چه مواردی در استاندارد آسانسور بررسی می‌شود؟!
بطور کلی قسمت‌های مربوط به چاه، موتور خانه، بیرون و کابین آسانسور در طی بررسی استاندارد آسانسور چک می‌شوند. در ادامه به مواردی از چک لیست استاندارد آسانسور اشاره می‌کنیم.
استاندارد آسانسور و موارد مربوط به کابین و موتورخانه :
- تست موتورگیربکس
- تست یکسان بودن فشار روی سیم بکسل‌ها
- تست سرخوردگی سیم بکسل‌ها روی فلکه اصلی
- تست و بررسی و کنترل سیستم ترمز
- تست و کنترل زاویه بین سیم بکسل و فلکه
- تست و کنترل اصطکاک سیم بکسل
- تست و بررسی نصب بودن حفاظ سیم بکسل‌ها
- گذاشتن علامت تراز توقف بر روی سیم بکسل‌ها
- تست و بررسی نشانگر جهت گردش چپ و راست
- بررسی درست اجرا شدن بتون ریزی سقف و همچنین داشتن لبه 5 سانتی اطراف حفره‌های عبور سیم بکسل و کابل‌ها
- بررسی نصب بودن قلاب سقف و همچنین بودن پلاک تناژ قلاب سقف
- بررسی نصب بودن راهنما و دستورالعمل خروج اضطراری افراد از کابین
- بررسی داشتن کلید درب طبقات در کنار راهنمای خروج اضطراری
- بررسی داشتن نور کافی در موتور خانه و همچنین نبود وسیله‌های اضافی در موتورخانه
- اگر آسانسور دارای دریچه اضطراری چاه در موتورخانه است باید میکروسوییچ دریچه نیز تست و بررسی شود
- تست و بررسی باز شدن دریچه اضطراری در موتورخانه بدون نیاز به کلید در موتورخانه
- تست و بررسی مناسب بودن مکش هواکش در موتورخانه و همچنین بررسی لغزنده نبودن سطح موتورخانه
- بررسی داشتن پله‌های مناسب به منظور رفتن روی سقف چاه
- بررسی داشتن حفاظ برای گاورنر
- بررسی اختلاف بین سطح موتورخانه و سقف چاه
- اگر موتورخانه‌ای بیشتر از یک آسانسور دارد باید شماره آسانسور روی موتورگیربکس گذاشته شود و همچنین در کف موتورخانه دریچه‌ای برای حمل کالا گذاشته شود
- بررسی نصب بودن نرده اطراف دریچه کف موتورخانه
- گذاشتن شماره تابلو کنترل و همچنین گذاشتن شماره تابلو برق سه فاز به صورتی که تجهیزات استفاده شده قابل شناسایی باشد
- بررسی، تست و ثبت شماره تجهیزات نصب و استفاده شده در موتورخانه و تطابق دادن آن‌ها با اطلاعات
- بررسی و تست پلمپ و گاورنر و همچنین حفاظ
- بررسی مشخصات فنی گاورنر و همچنین داشتن شماره سازنده گاورنر
- بررسی و تست کلیدهای حرارتی تابلو، تایم تراول و کنترل فاز
- تست، بررسی و کنترل سیستم برق اضطراری کابین در تابلو و باطری
استاندارد آسانسور و موارد مربوط به چاه :
- تست و بررسی نصب بودن لامپ برای روشنایی داخل چاه
- بررسی وجود داشتن نردبان مناسب برای رفتن به کف چاه
- بررسی و کنترل نبود نشتی آب و رطوبت در کف چاه
- بررسی، کنترل و تست عملکرد درست قفل درب‌ها و دیکتاتورها
- بررسی و کنترل داشتن کلیدی برای روشن و خاموش کردن لامپ چاه در پایین و تبدیل آن در موتورخانه
- بررسی، تست و کنترل لیمیت‌های حد بالا و پایین
- بررسی داشتن پلیت‌ها زیر ریل‌ها
- بررسی و کنترل انجام شدن اقدامات مربوط به ضد زنگ کردن کلیه آهن‌های مربوط به داخل چاه
- بررسی صاف بودن دیوارها و نداشتن مشکلی در سطح دیوار
- تست و بررسی کشش سیم بکسل گاورنر و همچنین وزنه فلکه کف چاه
- بررسی داشتن مکانی برای جان پناه در کف چاه
- بررسی و تست درست کار کردن سکوی‌های ضربه گیر کف چاه
- بررسی و تست نحوه کارکرد کلمس سیم بکسل‌ها
- بررسی و تست درست کار کردن تراول کابل و حرکت کردن درست در چاه
- بررسی کانال کشی شدن درست برای سیم کشی‌های داخل چاه
- بررسی نبودن لوله‌های آب و فاضلاب و کابل‌های برق اضافه در چاه
- کنترل و بررسی داشتن سینی زیر درب طبقات
- بررسی و کنترل درست نصب شدن فنر، لاستیک‌ها و ضربه گیر هیدرولیکی در کف چاه
- کنترل و بررسی فاصله بین قاب وزنه تعادل و ضربه گیر کف چاه و همچنین بررسی فاصله بین ضربه گیر و کابین کف چاه
- بررسی و کنترل فاصله بین کابین و قاب وزنه تعادل، یا بطور کلی وسیله‌های متحرک نسبت به هم
- بررسی و کنترل فاصله بین اجزای متحرک و اجزای ثابت
- بررسی جوشکاری‌های انجام شده برای راکت‌ها و آهن کشی چاه
- بررسی اینکه سربندی سیم بکسل‌ها چگونه انجام شده است
- بررسی محافظ وزنه‌های داخل قاب وزنه تعادل
- بررسی سینی‌های زیر درب کابین
- بررسی حفاظ کفشک‌های قاب وزنه
- تست و بررسی لق یا شل نبودن کفشک‌های وزنه تعادل و تنظیم درست آن با ریل‌ها
- بررسی و کنترل سربندی درست سیم بکسل و کلمپ‌های کادر وزنه تعادل
استاندارد آسانسور و موارد مربوط به بیرون :
- بررسی و تست سیم ارت کابین
- تست و بررسی اینکه در زمان حرکت کابین اگر سیم بکسل کشیده شود، میکروسوییچ مربوط به پاراشوت روی سقف کابین باید سریع قطع شود
- تست و بررسی اینکه اگر زمانی کابین آسانسور حدود بیست سانت بالا و یا پایین خط تراز توقف کند باید کمان درست عمل کند و درب باز شود
- تست و بررسی اینکه کفشک‌های کابین لق یا شل نباشد و بصورت صحیح قرار گرفته باشد
- بررسی اتصال‌های مربوط به تراول کابل و سیم‌های روی کابین
- بررسی و کنترل بازگشت درب زمانی که درب با مانع برخورد می‌کند
- بررسی و کنترل فاصله بین کابین و درب‌های طبقات
- بررسی اینکه نامگذاری طبقات و کلیدهای داخل کابین با هم یکی باشند
- بررسی اینکه آیا با قطع برق آسانسور زنگ اضطراری عمل می‌کند یا نه
- بررسی اینکه آیا سقف، کف کابین و دیواره سالم هستند یا نه
- بررسی مناسب بودن نور و روشنایی داخل کابین
- بررسی و کنترل سربند سیم‌های رویزیون
- بررسی کارکرد درست کلید قارچی استپ
- بررسی شستی‌های بالا و پایین رویزیون
- بررسی روغندان‌های مربوط به ریل کابین و وزنه
- بررسی اینکه درب کابین هنگام باز و بسته شدن بدون صدا و درگیری باشد
مراحل گرفتن گواهی استاندارد آسانسور
- به اتمام رسیدن تمام مراحل ساخت ساختمان، آسانسور، برق ساختمان و باقی قسمت‌ها
- ارسال کردن کپی صفحه اول پروانه ساخت ساختمان و کارت ملی درخواست دهنده بصورت پشت و رو
- انجام ثبت نام اینترنتی، دریافت کد رهگیری و معلوم شدن اینکه کدام شرکت برای بازرسی خواهد آمد
- تایید شدن نهایی بازرس
- منتظر ماندن جهت اعلام اینکه چه تاریخی بازرس برای بازرسی خواهد آمد
- ایجاد قرارداد نگهداری و سرویس بین کارفرما و پیمانکار
- پرداخت مبلغ بازرسی توسط کارفرما به بازرس
- ارسال کردن نقشه، محاسبات، فرم مهندس ناظر و سایر مدارک به شرکت‌های بازرسی استاندارد
- انجام بازرسی آسانسور توسط بازرس و رفع ایرادها تا زمان اخرین بازرسی
- آماده شدن گواهی استاندارد آسانسور توسط شرکت بازرسی و تحویل آن به کارفرما
- ارسال کردن کپی برابر شده با اصل قرارداد یکساله و همچنین بیمه آسانسور برای تکمیل پرونده به شرکت بازرسی
حادثه‌های ناشی از بررسی نکردن استاندارد آسانسور
بطور کلی حوادث مربوط به آسانسور به ۴ نوع تقسیم می‌شوند. که در ادامه هر کدام را بررسی می‌کنیم.
- ایمنی پایین آسانسور : ممکن است ایمنی آسانسور بررسی نشده و قرارداد سرویس و نگهداری وضع نشده باشد و حادثه رخ دهد.
- آسانسور به ظاهر ایمن : ممکن است ایمنی آسانسور بررسی شده باشد اما باز هم حادثه رخ دهد.
- قطعات آسانسور : ممکن است حادثه رخ داده شده به دلیل پایین بودن کیفیت قطعات استفاده شده باشد.
- استفاده نادرست : ممکن است افراد از آسانسور بطور اشتباه استفاده کنند و آسانسور دچار حادثه شود.
چه کسی مسئول حوادث است؟!
با توجه به حادثه‌ای که رخ می‌دهد و اینکه آیا گواهی استاندارد آسانسور گرفته شده است یا خیر مسئولیت با افراد مختلف است.
- اگر گواهی استاندارد آسانسور گرفته نشده باشد و حادثه به دلیل ایمنی پایین آسانسور اتفاق افتاده باشد مسئولیت حادثه با مالک یا مدیر و یا مدیران ساختمان خواهد بود.
- اگر گواهی استاندارد آسانسور گرفته شده باشد اما باز هم حادثه رخ دهد. اینجا مسئولیت با متخصص و شرکت طرف قرارداد سرویس و نگهداری خواهد بود.
- اگر حادثه‌ای رخ دهد و مشخص شود که به دلیل کیفیت قطعات استفاده شده بوده. اینجا مسئولیت با سازنده آسانسور و یا قطعات و همیچنین بازرس آسانسور خواهد بود.
- و در اخر اگر حادثه رخ داده شده به دلیل استفاده اشتباه افراد از آسانسور باشد. در اینجا مسئولیت بر عهده خوده شخص خواهد بود.
مدت زمان انتظار و اعتبار گواهی استاندارد آسانسور
دریافت کردن گواهی استاندارد آسانسور ممکن است زمان بر باشد. اگر آسانسور شما مشکل و ایراداتی داشته باشد کار و مراحل شما نیز طولانی‌تر می‌شود. زیرا در هر مرحله باید اقدام به رفع ایرادات کنید. اما بطور کلی اخذ گواهی استاندارد آسانسور برای استاندارد اولیه بین 20 تا 30 روز و ادواری بین 10 تا 30 روز به طول می‌انجامد. این گواهی‌های استاندارد آسانسور که صادر می‌شوند تا یک سال اعتبار دارند. بعد از آن دوباره باید استاندارد آسانسور بررسی شود.
چگونه از وضعیت استاندارد آسانسور خود مطلع شویم؟!
چند سال است که سازمان ملی استاندارد ایران برای استاندارد آسانسورها امکان اطلاع پیامکی را راه اندازی کرده است. به این شکل که شما می‌توانید شناسه ملی آسانسور را به شماره 10001517 پیامک کنید و اطلاعاتی مانند نام شرکت نصب کننده آسانسور، نام شرکت بازرسی کننده، تاریخ آخرین بازرسی انجام شده و تاریخ باطل شدن بازرسی آسانسور را دریافت کنید. شما می‌توانید شناسه ملی آسانسور خود را از روی شماره نصب شده در کابین آسانسور ببینید.
سخن آخر
سعی کردیم در این مقاله همه مسائل مربوط به استاندارد آسانسور را بررسی کنیم. بنابراین حتما برای سلامتی خود و اعضای ساختمان به دریافت گواهی استاندارد آسانسور دقت کنید. و حتما پس از پایان یک سال از گواهی دوباره اقدام به بررسی استاندارد آسانسور کنید.